Ορισμός: Ο κοινωνικός λειτουργός προσφέρει υποστηρικτικές υπηρεσίες με σκοπό την πρόληψη ή την αντιμετώπιση ανθρώπινων αναγκών και κοινωνικών προβλημάτων. Οι υπηρεσίες του προσφέρονται κυρίως στα μέλη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
Περιγραφή: Το κύριο έργο του κοινωνικού λειτουργού αφορά:
- στη συμβουλευτική υποστήριξη κυρίως ατόμων που ανήκουν στα “ευπαθή” κοινωνικά στρώματα και βιώνουν ή απειλούνται από κοινωνικό αποκλεισμό,
- στη συνεργασία με δημόσιους φορείς κοινωνικής πρόνοιας και οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης με σκοπό την ενημέρωση και υποστήριξη σε ζητήματα περίθαλψης ή χορήγησης επιδομάτων για απόρους, άτομα με αναπηρίες ή άλλες ειδικές ανάγκες, ηλικιωμένους, παλιννοστούντες, αποφυλακισμένους, ανέργους,
- στη συνεργασία με ιδρύματα κοινωνικής φροντίδας, νοσοκομεία, κέντρα αποτοξίνωσης και σωφρονιστικά καταστήματα, με σκοπό την κοινωνικοποίηση και την αποϊδρυματοποίηση των ατόμων που βρίσκονται σε αυτά.
Η κοινωνική εργασία είναι μια εφαρμοσμένη επιστήμη που ακολουθεί συγκεκριμένες επιστημονικές αρχές και επαγγελματική δεοντολογία. Οι επαγγελματίες κοινωνικοί λειτουργοί διεκδικούν τις τελευταίες δεκαετίες ποιοτική αναβάθμιση στον κλάδο τους, προσπαθώντας να τον αποσπάσουν από το πνεύμα εθελοντισμού και τον προνοιακό χαρακτήρα που το χαρακτήριζε παλιότερα.
Προϋποθέσεις άσκησης: Για να ασκήσει κάποιος το επάγγελμα του κοινωνικού λειτουργού, χρειάζεται άδεια από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας που χορηγείται από τις περιφέρειες της χώρας μετά την αποφοίτησή του από τα Τμήματα Κοινωνικής Εργασίας.
Ιδιαίτερα Προσωπικά Χαρακτηριστικά και Ικανότητες:
Πρέπει να είναι υπεύθυνος, παρατηρητικός και διακριτικός. Επειδή η εργασία του έχει να κάνει με την εξυπηρέτηση ανθρώπων που συνήθως αντιμετωπίζουν προβλήματα, πρέπει να έχει υπομονή, θέληση και κατανόηση.
Η διάθεση για επικοινωνία και το ενδιαφέρον για τα ανθρώπινα προβλήματα είναι στοιχεία απαραίτητα και πρέπει να λειτουργεί με βάση τους κανόνες της ηθικής και της δικαιοσύνης. Τέλος, πρέπει να διαθέτει σωματική και ψυχική αντοχή.
Σπουδές:
Σπουδές παρέχονται στα τμήματα Κοινωνικής Εργασίας των Α.Ε.Ι. Διασύνδεση με το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα.
Επίσης στα Ι.Ε.Κ. παρέχεται ειδική κατάρτιση που αποβλέπει σε βοηθούς κοινωνικών λειτουργών.
Σπουδαιότητα: Ο κοινωνικός λειτουργός πρέπει να διακρίνεται από υπευθυνότητα, ευσυνειδησία και αγάπη για τον άνθρωπο. Χρειάζεται να μπορεί να κατανοεί το πρόβλημα του ατόμου-πελάτη και να είναι σε θέση να κρίνει και να ενεργεί χωρίς προκατάληψη. Η απόκτηση δεξιοτήτων συμβουλευτικής και η διαρκής ενημέρωση σε θέματα κοινωνικής πολιτικής, όπως και σε νομικά ζητήματα, θεωρούνται απαραίτητα εφόδια για τον επαγγελματία κοινωνικό λειτουργό.
Περιβάλλον ενασχόλησης: Οι χώροι όπου μπορούν να εργαστούν οι κοινωνικοί λειτουργοί, είναι κυρίως οι οργανισμοί κοινωνικής πρόνοιας και ασφάλισης, τα νοσοκομεία, τα κέντρα πρόληψης ή αποτοξίνωσης, τα σωφρονιστικά καταστήματα και γενικότερα τα ιδρύματα προστασίας ανηλίκων, των ατόμων τρίτης ηλικίας, των ατόμων με ειδικές ανάγκες (Α.μ.Ε.Α.), καθώς και οι νεοσύστατοι φορείς ή τα προγράμματα που ασχολούνται με την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Επαγγελματικές συνθήκες: Οι συνθήκες εργασίας στο επάγγελμα του κοινωνικού λειτουργού παρουσιάζουν κάποια δυσκολία, κυρίως λόγω της φύσης της απασχόλησης. Κατά την άσκηση του επαγγέλματος ασχολείται με προβληματικές καταστάσεις των ατόμων που παρακολουθεί. Σήμερα, αρχίζει να καθιερώνεται η στήριξη των ασθενών στο χώρο του σπιτιού τους, όμως αυτό μπορεί και να γίνει στο ίδρυμα όπου εργάζεται ο κοινωνικός λειτουργός.
Συχνά, αντιμετωπίζει εχθρική στάση από άτομα που αρνούνται να δεχθούν τις παρεμβάσεις του. Παρόλα αυτά, το συναίσθημα της εσωτερικής ικανοποίησης που έχουν όταν καταφέρνουν να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να ασκήσουν το κοινωνικά χρήσιμο έργο τους, μειώνει την βαρύτητα των προηγούμενων δυσκολιών.
Επαγγελματικές οργανώσεις: Ο Σύνδεσμος των Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας εκπροσωπεί συλλογικά τους επαγγελματίες του κλάδου.
Γενικά σχόλια: Ο κοινωνικός λειτουργός έρχεται σε άμεση επαφή με τον άνθρωπο, μελετά το πρόβλημά του, εντοπίζει λύσεις αντιμετώπισης, παρεμβαίνει προς τους αρμόδιους φορείς, τον συμβουλεύει και του παρέχει ηθική υποστήριξη καθ’ όλη τη διάρκεια που διεκδικεί την επίλυση του προβλήματός του.
Απαραίτητα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει ο κοινωνικός λειτουργός είναι η αγάπη για τον άνθρωπο, ευαισθησία και ενδιαφέρον για τα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει, κατανόηση, υπομονή, επιμονή και να λειτουργεί χωρίς προκαταλήψεις, εμπάθειες ή προτιμήσεις.