Ορισμός: Ο καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διδάσκει τα μαθήματα της ειδικότητάς του και υλοποιεί τους στόχους των αναλυτικών προγραμμάτων των συγκεκριμένων μαθημάτων αλλά και τους στόχους της εκπαίδευσης, όπως τους θέτει το Υπουργείο Παιδείας.
Περιγραφή: Ο καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διδάσκει το μάθημα του γνωστικού αντικειμένου που είναι ταυτόσημο ή συναφές με την ειδικότητα του. Συγκεκριμένα, κατανέμει την ύλη που οφείλει να διδάξει στο σχολικό έτος ή στο τρίμηνο σε διδακτικές ενότητες, σύμφωνα με το αναλυτικό και ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου.
Προετοιμάζει την καθημερινή του διδασκαλία λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες και τις ανάγκες των μαθητών του τμήματός του. Φροντίζει για την προετοιμασία των εποπτικών μέσων (χάρτες, φωτοτυπημένα κείμενα, σχεδιαγράμματα, διαφάνειες, cd-roms) που θα χρειαστούν στη διδασκαλία του, ή προετοιμάζει την επίδειξη μηχανών και συσκευών καθώς και τα πειράματα στο εργαστήριο. Καταγράφει την ενότητα που δίδαξε στο αντίστοιχο βιβλίο ύλης. Ελέγχει την παρουσία των μαθητών στο μάθημά του. Είναι υπεύθυνος για την τακτική φοίτηση, την πειθαρχία και την πρόοδο των μαθητών ενός τμήματος. Επίσης, είναι υπεύθυνος για την αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών του.
Πολλές φορές εργάζεται στο σπίτι του για τον προγραμματισμό και την προετοιμασία των διδασκαλιών του καθώς και για τη διόρθωση των γραπτών δοκιμίων και άλλων εργασιών των μαθητών. Ακόμη, οφείλει να συμμετέχει στη διοργάνωση σχολικών εορτών και άλλων εκδηλώσεων και να συνοδεύει τους μαθητές σε επισκέψεις και ημερήσιες εκδρομές. Συμμετέχει, επίσης, στις τακτικές και έκτακτες συνεδριάσεις του συλλόγου των καθηγητών, όπου συζητούνται η πρόοδος και η συμπεριφορά των μαθητών, παιδαγωγικά /εκπαιδευτικά θέματα, καθώς και θέματα που αφορούν στη λειτουργία της σχολικής μονάδας.
Εκτός από τη διδασκαλία και τις άλλες υποχρεώσεις βασική φροντίδα του καθηγητή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι να αναπτύξει την πρωτοβουλία, την αυτενέργεια και την κρίση των μαθητών του, να τους βοηθήσει να αποκτήσουν αυτογνωσία και αίσθημα ευθύνης και να δημιουργήσει ένα κλίμα συνεννόησης και συνεργασίας μαζί τους. Προσπαθεί ακόμη να επιλύει προβλήματα που δημιουργούνται στους μαθητές του μέσα και έξω από την τάξη, σύμφωνα με τις αρχές της σύγχρονης Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας.
Προϋποθέσεις άσκησης: Ο καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν χρειάζεται άδεια άσκησης επαγγέλματος.
Ιδιαίτερα Προσωπικά Χαρακτηριστικά και Ικανότητες:
Η αγάπη για τους νέους και την εκπαίδευσή τους, όπως και η ικανότητα να μεταδίδει απλά και κατανοητά τις γνώσεις του είναι απαραίτητα στοιχεία για έναν πετυχημένο εκπαιδευτικό. Τα ιδιαίτερα προσόντα που πρέπει να διαθέτει είναι η υψηλή επιστημονική κατάρτιση, οι ανεπτυγμένες ηθικές και ιδεολογικές αξίες, το ευρύ πεδίο γνώσεων και η έντονη προσωπικότητα. Παράλληλα, όμως, η υπομονή και επιμονή, η κατανόηση και η αμεροληψία βοηθούν στις σχέσεις του με μαθητές και γονείς.
Σπουδές: Ως καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μπορεί να εργαστεί ο απόφοιτος πανεπιστημιακών σχολών στην ειδικότητά του, ενώ για να υπηρετήσει στη δημόσια εκπαίδευση πρέπει να λάβει μέρος στις διαδικασίες επιλογής του Α.Σ.Ε.Π. Στην τεχνική εκπαίδευση εργάζονται και πτυχιούχοι τεχνικών ειδικοτήτων Α.Ε.Ι. (Πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι.) μετά από φοίτηση σε παιδαγωγική σχολή ή στη Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.
Σπουδαιότητα: Ο καθηγητής οφείλει να αγαπά τους νέους και το εκπαιδευτικό έργο και να έχει ευχάριστη προσωπικότητα. Να είναι υπομονετικός, σταθερός, επίμονος και να διαθέτει ευσυνειδησία, διδακτικές, ηγετικές, και οργανωτικές ικανότητες. Επίσης, θα πρέπει να τον χαρακτηρίζει η ευγένεια, η ικανότητα επικοινωνίας, η πρωτοβουλία και το πνεύμα συνεργασίας.
Οφείλει ακόμη, να επικοινωνεί αποτελεσματικά με τους μαθητές του, να παρακολουθεί τα ενδιαφέροντα, τις ανησυχίες και τα προβλήματά τους, να έχει την ικανότητα να συζητά μαζί τους και να τους ελέγχει διακριτικά.
Κατά την ώρα της διδασκαλίας πρέπει να επιβάλλεται, να εμπνέει σεβασμό και εμπιστοσύνη. Πρέπει ακόμη να είναι δίκαιος, αντικειμενικός και αμερόληπτος στις σχέσεις του με μαθητές, ώστε να μη δημιουργεί πικρίες και αντιδικίες μεταξύ τους.
Η γλωσσική ικανότητα και η κοινωνική μόρφωση, είναι απαραίτητα προσόντα για την άσκηση του επαγγέλματος, όπως επίσης και κάποιες ειδικές ικανότητες, ανάλογα με το αντικείμενό του.
Περιβάλλον ενασχόλησης: Ο καθηγητής συνήθως εργάζεται σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (δημόσια – ιδιωτικά). Ανάλογα όμως με την ειδικότητά του μπορεί να εργαστεί στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση (πχ, γυμναστές, μουσικοί) και στην κατάρτιση (πχ, Ι.Ε.Κ., Κ.Ε.Κ., Σχολές του Ο.Α.Ε.Δ.). Ακόμη, ως ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να εργάζεται σε φροντιστήρια, να παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα, ή να ιδρύσει δικό του ιδιωτικό εκπαιδευτήριο ή φροντιστήριο.
Επαγγελματικές συνθήκες: Το βασικό χαρακτηριστικό στοιχείο του επαγγέλματος είναι η ευθύνη, καθώς ο καθηγητής επηρεάζει την προσωπικότητα, αλλά και τη μελλοντική εκπαιδευτική και επαγγελματική πορεία και τον τρόπο ζωής των μαθητών του. Πρόκειται για πνευματική ατομική εργασία, που προϋποθέτει καλή συνεργασία με τους μαθητές και τους άλλους συναδέλφους καθώς και με το υπόλοιπο προσωπικό της σχολικής μονάδας.
Ο καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης εργάζεται με μειωμένο ωράριο, συνήθως όρθιος, παραδίδοντας, ή εξετάζοντας το μάθημα το οποίο διδάσκει. Αναγκάζεται όμως να εργαστεί και αρκετές ώρες στο σπίτι για τη διόρθωση των γραπτών ή την προετοιμασία των παραδόσεων. Στις μεγάλες πόλεις μπορεί να εργάζεται με βάρδιες, άλλοτε πρωινές και άλλοτε απογευματινές ώρες. Όταν υπηρετεί στη δημόσια εκπαίδευση, ακολουθεί το ωράριο και τις αποδοχές των εκπαιδευτικών του δημοσίου, ενώ, όταν εργάζεται στην ιδιωτική εκπαίδευση, το ωράριο και οι αποδοχές του εξαρτώνται από τη σύμβαση που έχει συνάψει, η οποία μπορεί να είναι ανάλογη των προσόντων και της εμπειρίας του.
Γενικά σχόλια: Ο καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης εκτός από το διδακτικό του έργο, βοηθά τον μαθητή να ανακαλύψει τις ικανότητές του και να τις καλλιεργήσει, να ερευνήσει τις ανάγκες του και τις αδυναμίες του, με τελικό στόχο να ολοκληρώσει την προσωπική και κοινωνική ταυτότητά του.
Ως εκπαιδευτικός χρειάζεται να έχει ευρύ πεδίο γνώσεων, παιδαγωγική εκπαίδευση, διαπροσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες και ολοκληρωμένη προσωπικότητα, για να μπορεί να παρέχει ποιοτική αγωγή και εκπαίδευση.