Ορισμός: Ο δημοσιογράφος ενημερώνει την κοινή γνώμη με ειδήσεις, πληροφορίες, σχόλια και ανταποκρίσεις για όσα συμβαίνουν στη χώρα του ή στη διεθνή κοινότητα.
Περιγραφή: Ο δημοσιογράφος αρχικά εντοπίζει το θέμα που θέλει να παρουσιάσει. Στη συνέχεια ερευνά το θέμα του πολύπλευρα, προκειμένου να συλλέξει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες: παίρνει συνεντεύξεις τις οποίες μαγνητοφωνεί ή βιντεοσκοπεί, απευθύνεται σε διάφορες πηγές για να εξακριβώσει λεπτομέρειες και να διασταυρώσει τις πληροφορίες που συγκεντρώνει, συνδυάζει τα στοιχεία που έχει στην διάθεσή του προκειμένου να παρουσιάσει το θέμα και το αποτέλεσμα της έρευνάς του στο κοινό.
Αν η παρουσίαση αυτή έχει τη μορφή άρθρου σε έντυπα μέσα, αναλαμβάνει να συντάξει το κείμενο και να κάνει όλες τις απαραίτητες διορθώσεις που χρειάζονται για τη δημοσίευσή του. Αν έχει την μορφή τηλεοπτικής ή ραδιοφωνικής εκπομπής, χρειάζεται να έρθει σε επαφή με τους προσκεκλημένους στην εκπομπή του, να συλλέξει και να επεξεργαστεί το υλικό της συζήτησης, να αναλάβει τον συντονισμό της συζήτησης, να συνεργαστεί με τον τεχνικό για το μοντάζ της τηλεοπτικής εκπομπής, καθώς και με τον σκηνοθέτη και όλους τους τεχνικούς που εμπλέκονται στο γύρισμα μιας εκπομπής.
Ανάλογα με τη θεματολογία στην οποία έχει εξειδικευθεί και το είδος του συγκεκριμένου τομέα στον οποίον απασχολείται, ο δημοσιογράφος μπορεί να είναι ανταποκριτής στο εξωτερικό, αρθρογράφος, οικονομικός αναλυτής, πολιτικός συντάκτης, αθλητικογράφος, ειδικευμένος σε διάφορα κοινωνικά και άλλα θέματα, παρουσιαστής προγραμμάτων, εκφωνητής ειδήσεων, ελεύθερος ανταποκριτής ή συνεργάτης, αστυνομικός ή πολεμικός ανταποκριτής.
Ιδιαίτερα Προσωπικά Χαρακτηριστικά και Ικανότητες:
Το προσόν που πρέπει να τον διακρίνει είναι η ακεραιότητα του χαρακτήρα του και η διάθεσή του να παρέχει αντικειμενική πληροφόρηση. Η ευρύτερη μόρφωση και καλλιέργεια αλλά και η ευχέρεια στο γραπτό και προφορικό λόγο θα τον βοηθήσουν να αναδειχτεί στο χώρο του.
Απαιτείται να έχει διαρκή ενημέρωση αλλά και την ικανότητα να επισημαίνει τα θέματα που αναφύονται, ώστε να τα αναλύει και να τα προβάλει.
Ωστόσο, επειδή ασκεί έλεγχο μέσω της τέταρτης εξουσίας θα πρέπει να υπομένει και να αντιμετωπίζει τυχόν επιθέσεις και να διακρίνεται από την καθαρότητα των λόγων και των πράξεών του.
Σπουδές:
Βασικές Σπουδές στο επάγγελμα του Δημοσιογράφου προσφέρονται στα αντίστοιχα τμήματα Δημοσιογραφίας και Επικοινωνίας των Α.Ε.Ι. Διασύνδεση με το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα.
Πρέπει να τονιστεί, ιδιαίτερα σε αυτό το σημείο, ότι στο επάγγελμα του δημοσιογράφου μπορεί να διακριθεί και κάποιος που είναι πτυχιούχος άλλης πανεπιστημιακής σχολής, αρκεί να εργαστεί σε κάποιο Μ.Μ.Ε. και να μαθητεύσει κοντά σε παλιότερους επαγγελματίες.
Σπουδαιότητα: Η δουλειά του δημοσιογράφου χρειάζεται εγρήγορση, κριτική σκέψη, επιθυμία για αναζήτηση, ευελιξία, γνώσεις και πνευματική καλλιέργεια, ετοιμότητα, ανεξαρτησία, τόλμη, ικανότητα για ανάληψη πρωτοβουλιών, αμεροληψία, ευσυνειδησία κι εργατικότητα. Ο πρωταρχικός του σκοπός είναι η αποκάλυψη της αλήθειας και η αντικειμενικότητα στην ενημέρωση. Ο δημοσιογράφος προσπαθεί να μην επηρεάζεται από τις δικές του εμπάθειες, στάσεις, συμφέροντα κι αντιλήψεις και να μην εμπλέκεται σε προσωπικές αντιπαραθέσεις. Ένας δημοσιογράφος πρέπει ακόμη, να έχει επιμονή, ευγένεια, περιέργεια, υπευθυνότητα, σωματική και ψυχολογική αντοχή.
Στα προσόντα ενός καλού δημοσιογράφου περιλαμβάνονται και η σωστή χρήση της μητρικής γλώσσας και του προφορικού ή γραπτού λόγου, η ικανότητα επικοινωνίας σε άλλες γλώσσες, η γερή μνήμη, η παραγωγή ιδεών, η συνδυαστική ικανότητα γεγονότων-καταστάσεων, η ευχέρεια στην επικοινωνία, οι καλές δημόσιες σχέσεις, καθώς επίσης και η ικανότητα διεκπεραίωσης εργασιών γραφείου. Οι γνώσεις χειρισμού Η/Υ και ξένων γλωσσών θεωρούνται απαραίτητες για τους επαγγελματίες του χώρου.
Περιβάλλον ενασχόλησης: Ο δημοσιογράφος μπορεί να εργαστεί στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, σε εθνικούς και ιδιωτικούς ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, καθώς επίσης και σε γραφεία τύπου και δημοσίων σχέσεων δημοσίου και ιδιωτικού φορέα. Ως εξωτερικός συνεργάτης μπορεί να αρθρογραφεί σε περιοδικά και εφημερίδες, να συνεργάζεται με δημοσιογραφικούς οργανισμούς ή να αναλαμβάνει ρεπορτάζ για διάφορα έντυπα και ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς.
Επαγγελματικές συνθήκες: Η δουλειά του δημοσιογράφου θεωρείται αρκετά δύσκολη και πολύπλοκη. Το ωράριο ποικίλλει ανάλογα με τον τομέα στον οποίον απασχολείται και τη θέση που κατέχει σ’ αυτόν. Οι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί και οι μεγάλοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί, λειτουργούν με βάρδιες εργασίας που καλύπτουν τις ανάγκες για ενημέρωση σε όλη τη διάρκεια του 24ώρου. Ο δημοσιογράφος εργάζεται στην κανονική του βάρδια, αλλά βρίσκεται και σε συνεχή ετοιμότητα όταν προκύπτουν έκτακτα περιστατικά και η ανάγκη για ενημέρωση είναι άμεση.
Συνήθως, οι ώρες εργασίας είναι πολλές, άστατες και υπάρχει αρκετή πίεση στη διεκπεραίωση των καθηκόντων του. Όλα αυτά συνιστούν μία εργασία με άγχος και ένταση, που συγχρόνως είναι συναρπαστική, καθώς αποφέρει μεγάλη εσωτερική ικανοποίηση. Οι προκλήσεις της επικαιρότητας και η ποικιλία θεμάτων δίνουν στους επαγγελματίες του χώρου την ευκαιρία να ασχοληθούν με σημαντικά κι ενδιαφέροντα θέματα.
Το περιβάλλον εργασίας του δημοσιογράφου εξαρτάται από τον ειδικότερο τομέα απασχόλησής του. Τα ταξίδια και οι μετακινήσεις μπορεί να είναι μέσα στις καθημερινές δραστηριότητές του, ανάλογα με την εξειδίκευσή του. Έτσι, ο δημοσιογράφος μπορεί να εργάζεται σε εσωτερικούς χώρους (γραφεία, αίθουσες τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών μεταδόσεων) αλλά και σε εξωτερικούς χώρους, πολλές φορές κάτω από δύσκολες ή και ιδιαίτερα επικίνδυνες για τη σωματική του ακεραιότητα συνθήκες (για παράδειγμα, κατά την κάλυψη αστυνομικών ή πολεμικών γεγονότων, φυσικών καταστροφών, τρομοκρατικών ενεργειών, κλπ.).
Επαγγελματικές οργανώσεις: Υπάρχουν αρκετοί συλλογικοί φορείς που εκπροσωπούν το επάγγελμα όπως, για παράδειγμα η ΕΣΗΕΑ (Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών) και η ΠΟΕΣΥ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ένωσης Συντακτών) και άλλες.
Γενικά σχόλια: Ο δημοσιογράφος χρειάζεται να χειρίζεται σωστά το λόγο, να είναι δραστήριος, ετοιμόλογος, ευέλικτος, μαχητικός και τολμηρός. Ακόμη, είναι απαραίτητο να διαθέτει το χάρισμα της επικοινωνίας, της διορατικότητας και της ευαισθησίας σε θέματα κοινωνικού προβληματισμού και να έχει μια γενικά δυναμική προσωπικότητα. Η καλύτερη και εγκυρότερη πληροφόρηση που οφείλει να παρέχει ο δημοσιογράφος στο κοινό, απαιτεί τη συνεχή και πολύπλευρη ενημέρωση του ίδιου για τα διάφορα θέματα που συμβαίνουν στον κόσμο γύρω του και που ενδιαφέρουν το κοινωνικό σύνολο.