Ορισμός: Ο ηθοποιός είναι ο καλλιτέχνης που υποδύεται ένα πρόσωπο θεατρικού, κινηματογραφικού ή τηλεοπτικού έργου αποδίδοντας τα διανοήματα, τα συναισθήματα και το χαρακτήρα του.
Περιγραφή: Ο ηθοποιός μελετά το ρόλο που υποδύεται στο συγκεκριμένο έργο, απομνημονεύει το κείμενο και μέσα από πολλές πρόβες και υπό την εποπτεία και τις οδηγίες του σκηνοθέτη προβαίνει σε διαδοχικές βελτιώσεις ώστε να έχει την καλύτερη δυνατή απόδοση και ερμηνεία.
Ιδιαίτερα Προσωπικά Χαρακτηριστικά και Ικανότητες:
Ο ενδιαφερόμενος γι’ αυτό το επάγγελμα πρέπει να διαθέτει ιδιαίτερη καλλιτεχνική κλίση και υποκριτικό ταλέντο, καθαρή φωνή και καλή άρθρωση, καλή μνήμη, σωματική αντοχή, εκφραστικότητα προσώπου και σώματος, αισθητική αντίληψη, καλή και επιμελημένη εμφάνιση και έντονη σκηνική παρουσία.
Επίσης απαιτείται να είναι συνεπής, συνεργάσιμος και να διακρίνεται για τις επικοινωνιακές του ικανότητες αφού έως ένα βαθμό η επαγγελματική του σταδιοδρομία εξαρτάται από τις καλές δημόσιες σχέσεις που δημιουργεί στους καλλιτεχνικούς και ενίοτε κοσμικούς κύκλους.
Σπουδές:
Θεατρικές σπουδές σε θεωρητικό επίπεδο μπορούν να γίνουν στα τμήματα Θεατρικών Σπουδών των Πανεπιστημίων. Διασύνδεση με το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα.
Πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι τα παραπάνω τμήματα των Θεατρικών Σπουδών, δεν παρέχουν συστηματική πρακτική εκπαίδευση για την επαγγελματική κατάρτιση ηθοποιών, σκηνοθετών, σκηνογράφων κλπ., αλλά αποστολή τους είναι η θεμελίωση και καλλιέργεια θεατρικής μόρφωσης και η προαγωγή της θεατρικής επιστήμης. Όσοι επιθυμούν πρακτική κατάρτιση στο χώρο του θεάτρου παραπέμπονται στις υπάρχουσες Δραματικές Σχολές που παρέχουν την αντίστοιχη εκπαίδευση, ή στο Τμήμα Θεάτρου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (κατεύθυνση σκηνογραφίας – ενδυματολογίας ή υποκριτικής, με προαπαιτούμενο μάθημα).
Στις σπουδές της υποκριτικής τέχνης που παρέχονται στις ανώτερες δραματικές σχολές, η φοίτηση διαρκεί τρία χρόνια, οι δε υποψήφιοι διαγωνίζονται σε γραπτές και προφορικές εξετάσεις και υποβάλλονται σε έλεγχο υγείας και αρτιμέλειας.
Οι Ανώτερες Σχολές Δραματικής Τέχνης, οι οποίες λειτουργούν στην Ελλάδα είναι οι εξής:
α. Οι Σχολές του Εθνικού Θεάτρου και του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος.
β. Αναγνωρισμένες Ανώτερες Ιδιωτικές Σχολές Δραματικής Τέχνης.
Σπουδαιότητα: Απαραίτητα εφόδια για τον ηθοποιό, είναι η αγάπη για το θέατρο και την τέχνη γενικότερα, το υποκριτικό ταλέντο και η ευαισθησία. Επίσης, χρειάζεται να διαθέτει καθαρή φωνή, καλή άρθρωση και κίνηση και εκφραστικότητα προσώπου και σώματος, αν και τα περισσότερα από αυτά καλλιεργούνται με συστηματική άσκηση. Απαραίτητες επίσης είναι η ικανότητα συνεργασίας και οι κοινωνικές δεξιότητες.
Περιβάλλον ενασχόλησης: Οι ηθοποιοί μπορούν να εργαστούν στο θέατρο, στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο.
Όσον αφορά τα κρατικά ή τα περιφερειακά θέατρα οι ηθοποιοί προσλαμβάνονται από το Δ.Σ. ύστερα από πρόταση του σκηνοθέτη. Όσον αφορά τα ιδιωτικά θέατρα η πρόσληψη γίνεται από το θεατρικό επιχειρηματία ενώ όσον αφορά τις κινηματογραφικές ή τηλεοπτικές παραγωγές οι ηθοποιοί προσλαμβάνονται από την εταιρεία παραγωγής. Στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση η πρόσληψη γίνεται από την εταιρία παραγωγής της ταινίας, πάλι με πρόταση του σκηνοθέτη που επιλέγει τους ηθοποιούς για κάθε ρόλο. Επίσης, ένας ηθοποιός έχει τη δυνατότητα να εργαστεί σε διαφημιστικές παραγωγές, σε κέντρα διασκέδασης και αναψυκτήρια, να συμμετάσχει σε προγράμματα πολιτιστικών εκδηλώσεων και να ασχοληθεί μεταγλωττίσεις ταινιών ή και ως αφηγητής στο ραδιόφωνο.
Οι ηθοποιοί του θεάτρου που έχουν εξασφαλίσει τις απαραίτητες οικονομικές προϋποθέσεις μπορούν να δημιουργήσουν δικό τους θίασο και ίσως το δικό τους θέατρο ή επαγγελματική στέγη.
Επαγγελματικές συνθήκες: Η εργασία του ηθοποιού είναι δύσκολη και πολλές φορές κουραστική, αλλά ταυτόχρονα και δημιουργική. Επιπλέον, απαιτεί τη συνεργασία με ειδικούς από διάφορους χώρους.
Για κάθε ρόλο που πρόκειται να ερμηνεύσει ο ηθοποιός υποβάλλεται σε πολύωρες, επαναλαμβανόμενες πρόβες όσον αφορά τα θεατρικά έργα ή γυρίσματα όσον αφορά τις κινηματογραφικές ή τηλεοπτικές παραγωγές, πράγμα που συνεπάγεται τις περισσότερες φορές τόσο πνευματική όσο και σωματική κούραση.
Ο ηθοποιός εργάζεται τόσο σε κλειστούς όσο και σε ανοιχτούς χώρους, στην περίπτωση εξωτερικών γυρισμάτων αλλά και στην περίπτωση θεατρικών παραστάσεων που γίνονται σε ανοικτούς χώρους. Όσον αφορά τον κινηματογράφο ή την τηλεόραση, τα γυρίσματα μιας ταινίας μπορούν να γίνονται μέσα σε ειδικά εξοπλισμένους εσωτερικούς χώρους, αλλά και στην ύπαιθρο, αν οι ανάγκες της ταινίας το απαιτούν. Πολλές φορές αναγκάζεται να ταξιδεύει, όπως για παράδειγμα όταν χρειάζεται να γίνουν κάποια γυρίσματα ή και παραστάσεις σε άλλες πόλεις ή και χώρες.
Ο ηθοποιός δεν έχει συγκεκριμένες ώρες και ημέρες εργασίας, ενώ συνήθως είναι αναγκασμένος να δουλεύει ακόμα και τις αργίες. Ειδικότερα, οι ηθοποιοί που απασχολούνται στο θέατρο εργάζονται βραδινές ώρες. Εξάλλου, στο πλαίσιο της εργασίας του περιλαμβάνονται και άλλα καθήκοντα και δραστηριότητες, όπως εμφανίσεις σε τηλεοπτικές εκπομπές, επαφές με συντάκτες περιοδικών για συνεντεύξεις κ.λπ.
Γενικά σχόλια: Το επάγγελμα του ηθοποιού επιλέγουν πολλοί νέοι σήμερα που ελκύονται από την αίγλη του επαγγέλματος και φιλοδοξούν να πετύχουν στο χώρο με βάση τις υποκριτικές τους ικανότητες.
Ο ηθοποιός χρειάζεται να διαθέτει καθαρή φωνή, καλή άρθρωση, και κίνηση και εκφραστικότητα προσώπου και σώματος, αν και τα περισσότερα από αυτά καλλιεργούνται με στη συστηματική άσκηση.
Ο ηθοποιός μελετά όλο το σενάριο του έργου στο οποίο πρόκειται να υποδυθεί κάποιο ρόλο και αφού κατανοήσει το πνεύμα του συγγραφέα ή του σεναριογράφου, καθώς και τη σκηνοθετική άποψη γι’ αυτό, φροντίζει μέσα από αλλεπάλληλες πρόβες να τον αποδώσει όσο καλύτερα και πιστότερα γίνεται.