Ορισμός:Είναι το άτομο που αναλύει και αξιολογεί βιβλία, άρθρα, ποιητικές συλλογές, θεατρικές παραστάσεις και κινηματογραφικές ταινίες.
Περιγραφή:Στόχος του κριτικού τέχνης είναι να εξετάσει αναλυτικά και να παρουσιάσει στον κόσμο τις πτυχές ενός λογοτεχνικού βιβλίου, ποιήματος, κινηματογραφικού έργου, μουσικής σύνθεσης, θεατρικής παράστασης ή τηλεοπτικής παραγωγής.
Για να πετύχει το στόχο του ο κριτικός, ενημερώνεται ανάλογα με τον τομέα ενδιαφέροντός του και παρακολουθεί ταινίες, πηγαίνει στο θέατρο, διαβάζει βιβλία, παρακολουθεί ενημερωτικές εκπομπές και εντοπίζει, συγκεντρώνει και ερευνά το πληροφοριακό υλικό για την πολύπλευρη εξέταση του θέματός του, τόσο από τις βιβλιοθήκες και τα αρχεία υπηρεσιών, οργανισμών, μουσείων, όσο και με προσωπικές συνεντεύξεις. Επιπλέον, συντάσσει σε μορφή άρθρου-κειμένου την άποψή του και αν δουλεύει σε κάποιο από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, παραδίδει το κείμενο στο συντάκτη-εκδότη για έγκριση και δημοσίευση.
Τα βασικά εργαλεία του επαγγέλματος είναι ο επεξεργαστής κειμένου του Η/Υ ή η γραφομηχανή, τα εξειδικευμένα βιβλία, οι εγκυκλοπαίδειες τέχνης. Σε πολλές περιπτώσεις απαραίτητα εργαλεία είναι η βιντεοκάμερα, το video, η τηλεόραση και το μαγνητόφωνο. Ο κριτικός τέχνης χρησιμοποιεί το τηλέφωνο, το φαξ και το διαδίκτυο για τη συλλογή πληροφοριών.
Ιδιαίτερα Προσωπικά Χαρακτηριστικά και Ικανότητες:
Απαιτείται υψηλό αισθητικό κριτήριο, καλλιτεχνική παιδεία και ικανότητα έκφρασης της καλλιτεχνικής άποψης για διάφορους τομείς της τέχνης. Χρειάζεται να διαθέτει κριτική σκέψη, δημιουργική φαντασία, παρατηρητικότητα, ευρύτητα πνεύματος και καλλιτεχνική ευαισθησία. Διακρίνεται για την ερευνητική και την αναλυτική του σκέψη, την αυθεντικότητα των απόψεών του και το ιδιαίτερο εκφραστικό του ύφος.
Η ικανότητά του να πείθει, η ευχέρεια τόσο στον προφορικό όσο και στο γραπτό λόγο και το οργανωτικό του πνεύμα χαρακτηρίζουν την προσωπικότητά του. Χρειάζεται, επίσης, να διαθέτει κοινωνικές δεξιότητες, εφόσον οι δημόσιες σχέσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στην εργασία του, όπως και η δυνατότητα πρόσβασης σε ειδικά καλλιτεχνικά κυκλώματα. Στα επιπρόσθετα προσόντα του επαγγελματία περιλαμβάνονται η γνώση ξένων γλωσσών και η χρήση Η/Υ.
Σπουδές:
Ο κριτικός τέχνης μπορεί να είναι απόφοιτος μιας Σχολής Πολιτικών, Κοινωνικών ή Οικονομικών Επιστημών, ή μιας Σχολής Καλών Τεχνών, Θεάτρου, Κινηματογράφου, Μουσικής, ή ενός τμήματος Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.
Συνήθως είναι απόφοιτος των Σχολών Καλών Τεχνών των Πανεπιστημίων, με ειδίκευση στις θεωρητικές σπουδές τέχνης.
Σπουδαιότητα: Ο κριτικός θα πρέπει να έχει ευαισθησία, ερευνητικό και αναλυτικό πνεύμα, δημιουργική και κριτική σκέψη, ευρύτητα ιδεών, χαρακτηριστικό και προσωπικό εκφραστικό ύφος και αυθεντικές απόψεις. Θα πρέπει να διαθέτει ικανότητα να πείθει, καθώς και γλωσσική ικανότητα τόσο στον προφορικό, όσο και στο γραπτό λόγο. Θα πρέπει επίσης να έχει οργανωτικές ικανότητες για να μπορεί να καθορίζει προτεραιότητες.
Περιβάλλον ενασχόλησης: Ο κριτικός μπορεί να εργαστεί ως ιδιωτικός υπάλληλος ή ως ελεύθερος επαγγελματίας και να συνεργάζεται με εφημερίδες, περιοδικά ή ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς όπου δημοσιεύει τις κριτικές του.
Επαγγελματικές συνθήκες: Το επάγγελμα αυτό απαιτεί ενεργητικότητα και μεγάλη πνευματική δραστηριότητα. Απαραίτητες είναι οι ανταλλαγές απόψεων με εμπειρογνώμονες ή άλλα άτομα σχετικά με το εξεταζόμενο θέμα, πράγμα που προϋποθέτει κοινωνικότητα. Πολλές φορές, αν υπάρχει πίεση χρόνου για την παράδοση ενός άρθρου, ο κριτικός είναι δυνατό να δουλεύει σε συνεχές ωράριο, από το πρωί ως αργά το βράδυ, μέχρι την ολοκλήρωση και την παράδοση του έργου. Αυτό απαιτεί πολύωρη πνευματική συγκέντρωση. Συχνά, πραγματοποιούνται μετακινήσεις στο εσωτερικό, αλλά και ταξίδια στο εξωτερικό, εάν το θέμα που ερευνάται παρουσιάζεται σε άλλη χώρα. Απαραίτητες επίσης είναι οι συμμετοχές σε διεθνείς εκδηλώσεις-φεστιβάλ.
Συνήθως ο επαγγελματίας εργάζεται σε δικό του χώρο, αλλά αν είναι κριτικός που δουλεύει ως μισθωτός σε μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπως οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο ή η τηλεόραση, παραμένει πολλές ώρες μέσα στο studio ή το γραφείο.
Γενικά σχόλια: Η πολύ καλή γνώση του χώρου, το αναλυτικό και κριτικό πνεύμα, η καλή αντίληψη και η ικανότητα εκτίμησης των καταστάσεων είναι τα χαρακτηριστικά του κριτικού τέχνης.
Ο κριτικός εξειδικεύεται σε ένα τομέα τέχνης, στον οποίο εμβαθύνει τις γνώσεις του και τις δραστηριότητές του.
Ο κριτικός χρειάζεται να έχει επικοινωνιακές ικανότητες και κοινωνική επιδεξιότητα, γιατί κινείται σε δημόσιους χώρους και έρχεται σε επαφή με πολύ κόσμο.